Τράπεζα Θεμάτων
www.trapeza-thematon.gr
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο | Τάξη: | Α' Λυκείου |
|---|---|---|---|
| Μάθημα: | Ιστορία | Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 24645 | Ύλη: | Η ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (4ος-6ος αι. μ.Χ.) |
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο |
|---|---|
| Τάξη: | Α' Λυκείου |
| Μάθημα: | Ιστορία |
| Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 24645 |
| Ύλη: | Η ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (4ος-6ος αι. μ.Χ.) |
| Τελευταία Ενημέρωση: 24-Μαΐ-2023 | |
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο που σας δίνεται, να παρουσιάσετε:
α. τους λόγους για τους οποίους ο Ιουστινιανός θεώρησε απαραίτητο να πλήξει τους «δυνατούς».
(Μονάδες 12)
β. τη διοικητική καινοτομία την οποία εισήγαγε, για να επιτύχει την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους.
(Μονάδες 13)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο Ιουστινιανός αντιλαμβανόταν ότι οι παντοδύναμοι και αγέρωχοι μεγαλογαιοκτήμονες της εποχής του με την αύξηση των γαιών και του πλούτου τους απειλούσαν και τους ελεύθερους μικροκαλλιεργητές και τα οικονομικά του κράτους, αλλά και την πολιτική του υπόσταση. […] ο αυτοκράτορας θέλησε […] να περιορίσει την απειλή τους, να τους ταπεινώσει και να περιορίσει γενικά τη δύναμή τους, και τις παρανομίες τους που καυτηριάζει με τον πιο έντονο τρόπο. Το 536, με Νεαρά του, διατάζει τους κυβερνήτες των επαρχιών να πατάξουν και με τα σκληρότερα ακόμη μέτρα τις αυθαιρεσίες των μεγαλογαιοκτημόνων, έστω και με τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών δυνάμεων, αν οι δυνατοί, όπως λέγονται στις πηγές της εποχής οι μεγαλογαιοκτήμονες, έδειχναν τάσεις απείθειας και ανυπακοής στους νόμους και τις αυτοκρατορικές προσταγές.
Καραγιαννόπουλος, Ι., Το Βυζαντινό Κράτος, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1996, σσ. 112-113.
Απάντηση Θέματος:
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
3.α. Αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους ο Ιουστινιανός στράφηκε εναντίον των «δυνατών», οι μαθητές/-τριες αναμένεται να αντλήσουν πληροφορίες από το σχετικό απόσπασμα του κειμένου:
- «Ο Ιουστινιανός αντιλαμβανόταν ότι οι παντοδύναμοι και αγέρωχοι μεγαλογαιοκτήμονες της εποχής του με την αύξηση των γαιών και του πλούτου τους απειλούσαν και τους ελεύθερους μικροκαλλιεργητές και τα οικονομικά του κράτους, αλλά και την πολιτική του υπόσταση».
Οι μαθητές/-τριες αναμένεται επίσης να διακρίνουν τις τρεις αναφερόμενες στο κείμενο αιτίες για τις οποίες οι «δυνατοί» θεωρούνται επικίνδυνοι για τον αυτοκράτορα, καθώς απειλούν: α) τους μικροκαλλιεργητές, β) τα οικονομικά του κράτους και γ) την ίδια την πολιτική του υπόσταση (δηλ. την αυτοκρατορική εξουσία).
3.β. Οι μαθητές/-τριες αναμένεται να αναφερθούν στη διοικητική καινοτομία του Ιουστινιανού να αναθέσει δηλαδή, με νομοθετικό διάταγμα (Νεαρά), στους κυβερνήτες των επαρχιών τη δικαιοδοσία για την πάταξη των αυθαιρεσιών των «δυνατών» σε συνδυασμό με κριτικό σχολιασμό σχετικού αποσπάσματος του κειμένου:
- «Το 536 με Νεαρά του διατάζει τους κυβερνήτες των επαρχιών να πατάξουν και με τα σκληρότερα ακόμη μέτρα τις αυθαιρεσίες των μεγαλογαιοκτημόνων, έστω και με τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών δυνάμεων, αν οι δυνατοί, όπως λέγονται στις πηγές της εποχής οι μεγαλογαιοκτήμονες, έδειχναν τάσεις απείθειας και ανυπακοής στους νόμους και τις αυτοκρατορικές προσταγές.»
Στο πλαίσιο του κριτικού σχολιασμού, οι μαθητές/-τριες αναμένεται να επισημάνουν ότι με την καινοτομία αυτή επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη διαχείριση του προβλήματος, αφού ο αυτοκράτορας αναθέτει την εποπτεία και διαχείριση του θέματος σε επιμέρους αξιωματούχους προκειμένου να διατηρήσει τον έλεγχο στην ευρύτερη επικράτεια της αυτοκρατορίας. Η σημασία που αποδίδει ο αυτοκράτορας στη διοικητική αυτή ρύθμιση διαφαίνεται μέσω της θέσπισης μιας σειράς νέων νόμων (Νεαρών).
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Η ελληνοχριστιανική οικουμένη] μπορούν να αξιοποιηθούν οι εξής αναφορές:
- «[…]Με μια σειρά από καινούργια νομοθετικά διατάγματα (Νεαρές) παραχώρησε την πολιτική εξουσία στους στρατιωτικούς διοικητές… στόχευε στην αντιμετώπιση της ανάπτυξης των μεγάλων γαιοκτησιών.[…]»
- «[…]Με επιμέρους διατάγματα προσπάθησε να πλήξει τους «δυνατούς»… παρατηρήθηκε στο δυτικό μεσαιωνικό κόσμο.[…]»
Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida).