Τράπεζα Θεμάτων
www.trapeza-thematon.gr
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο | Τάξη: | Α' Λυκείου |
|---|---|---|---|
| Μάθημα: | Ιστορία | Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 25718 | Ύλη: | ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ 2.2 Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.) |
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο |
|---|---|
| Τάξη: | Α' Λυκείου |
| Μάθημα: | Ιστορία |
| Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 25718 |
| Ύλη: | ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ 2.2 Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.) |
| Τελευταία Ενημέρωση: 24-Μαΐ-2023 | |
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται, να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:
α. Πότε τοποθετείται η εμφάνιση και ποια θεωρείται ότι είναι η προέλευση της αλφαβητικής γραφής στον ελλαδικό χώρο;
(Μονάδες 13)
β. Ποιος ειδικότερα είναι ο τρόπος λειτουργίας αυτού του συστήματος γραφής;
(Μονάδες 12)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ
Οι Έλληνες υιοθέτησαν την αλφάβητο λίγο μετά το 800 π.Χ. Ένα σύστημα γραφής μυκηναϊκού τύπου είχε επιζήσει στην Κύπρο, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων είχαν αποφασίσει να γράφουν «φοινικικά». Οι Έλληνες προσεκτικά έμαθαν τα ονόματα των γραμμάτων «Άλφα, Βήτα, Γάμα, Δέλτα» εκφέροντάς τα με τον δικό τους φωνητικό τρόπο και τηρώντας πάντα αμετάβλητη τη σειρά τους. […] (Από) πού ακριβώς τα υιοθέτησαν αρχικά δεν είναι γνωστό. Και παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες αποκαλούσαν το σύστημα «φοινικικό», μένει ακόμη αναπάντητο αν αναφέρονταν πράγματι στους Φοίνικες της Βύβλου, της Τύρου, της Σιδώνας και των αποικιών τους στην Κύπρο και την Αφρική, ή στους Αραμαίους από τη Συρία. Είναι πολύ πιθανό πως η μεταστροφή από το παλαιό σύστημα γραφής να έλαβε χώρα στην Κύπρο. [...] Μαζί με την αλφάβητο οι Έλληνες επίσης υιοθέτησαν τον πίνακα γραφής, που διατήρησε το σημιτικό του όνομα στα ελληνικά, δέλτος.
Burkert, W., Βαβυλών, Μέμφις, Περσέπολις, μτφρ. Π. Κουμούτση, Ενάλιος, Αθήνα 2009, σσ. 36, 38.
Απάντηση Θέματος:
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
3.α. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική ανάγνωση της ιστορικής πηγής, να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:
- «Οι Έλληνες υιοθέτησαν την αλφάβητο λίγο μετά το 800 π.Χ . Πού ακριβώς τα υιοθέτησαν αρχικά δεν είναι γνωστό.»
- «[…]παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες αποκαλούσαν το σύστημα «φοινικικό», μένει ακόμη αναπάντητο αν αναφέρονταν πράγματι στους Φοίνικες της Βύβλου, της Τύρου, της Σιδώνας και των αποικιών τους στην Κύπρο και την Αφρική, ή στους Αραμαίους από τη Συρία.»
- «Είναι πολύ πιθανό πως η μεταστροφή από το παλαιό σύστημα γραφής να έλαβε χώρα στην Κύπρο.»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ., Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ., Ο πολιτισμός] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από τα αποσπάσματα:
- «[…]τέλη του 9ου με αρχές του 8ου αιώνα επανεμφανίζεται η γραφή στον ελλαδικό χώρο.[…]»
- «[…]η ελληνική αλφαβητική γραφή προέκυψε κατά τρόπο αφομοιωτικό από το φοινικικό αλφάβητο.[…]»
Μέσα από τη συνδυαστική προσέγγιση πηγής και ιστορικής αφήγησης αναμένεται να δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να καταδεικνύει πότε υιοθετήθηκε το αλφάβητο και από ποιούς το πήραν οι Έλληνες.
3.β. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική ανάγνωση της ιστορικής πηγής, να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:
- Οι Έλληνες «[…]έμαθαν τα ονόματα των γραμμάτων “Άλφα, Βήτα, Γάμα, Δέλτα” εκφέροντάς τα με τον δικό τους φωνητικό τρόπο και τηρώντας πάντα αμετάβλητη τη σειρά τους.»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Η αρχαία Ελλάδα (από το 1100 ως το 323 π.Χ., Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.), Ο πολιτισμός] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από τα αποσπάσματα:
- «[…]τα σύμβολα της γραφής δεν αποδίδουν πλέον συλλαβές αλλά φθόγγους.[…]»
- «[…]οι Έλληνες προσάρμοσαν τα σύμβολα στις φωνητικές αξίες της ελληνικής γλώσσας και επιπλέον πρόσθεσαν τα φωνήεντα που έλειπαν από το φοινικικό αλφάβητο.[…]»
Μέσα από τη συνδυαστική προσέγγιση πηγής και ιστορικής αφήγησης αναμένεται να δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να καταδεικνύει ποιος είναι ο τρόπος λειτουργίας της γραφής. Δυνητικά θα μπορούσαν οι μαθητές να αναφερθούν στην προέλευση της λέξης «αλφάβητος» και στη σημασία της λέξης «δέλτος» που υιοθέτησαν οι Έλληνες.
Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida).