Τράπεζα Θεμάτων
www.trapeza-thematon.gr
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο | Τάξη: | Α' Λυκείου |
|---|---|---|---|
| Μάθημα: | Ιστορία | Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 26523 | Ύλη: | 2.3 Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.) |
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο |
|---|---|
| Τάξη: | Α' Λυκείου |
| Μάθημα: | Ιστορία |
| Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 26523 |
| Ύλη: | 2.3 Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.) |
| Τελευταία Ενημέρωση: 22-Μαΐ-2023 | |
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Το παρακάτω κείμενο αναφέρεται στη μεταστροφή της Α' Αθηναϊκής συμμαχίας σε ηγεμονία («αθηναϊκή αυτοκρατορία»). Με βάση το δεδομένο αυτό και αντλώντας τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο που σας δίνεται, να αναφερθείτε:
α. στα γεγονότα που επιβεβαιώνουν την αλλαγή αυτή ως προς τον χαρακτήρα της συμμαχίας.
(Μονάδες 10)
β. στον τρόπο με το οποίο χρησιμοποιήθηκε η συμμαχία από τους Αθηναίους μετά το 454 π.Χ. καθώς και στην αντίθεση που εμφανίζει η συμπεριφορά τους σε σύγκριση με τον αναφερόμενο ως στόχο της συμμαχίας.
(Μονάδες 15)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο μεταξύ ήδη από τη δεκαετία του 450 π.Χ. είχε αρχίσει να γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η αντιπερσική συνομοσπονδία μετατρεπόταν σε αθηναϊκή αυτοκρατορία. Το 454 π.Χ., ύστερα από ένα μεγάλο πλήγμα, όπου μια αθηναϊκή εκστρατευτική δύναμη χάθηκε κοντά στις ακτές της Αιγύπτου, το ταμείο της Δηλιακής συμμαχίας μεταφέρθηκε από τη Δήλο στην Αθήνα. Μετά από αυτό, δεν μαθαίνουμε για κάποια άλλη συνάντηση της συνέλευση της συμμαχίας, θεσμού που είχε οπωσδήποτε εκφυλιστεί \(^1\) σε απλή σφραγίδα επικύρωσης πολιτικών αποφάσεων που παίρνονταν στην Αθήνα. […] Ο δηλωμένος στόχος της συμμαχίας, η συγκράτηση της Περσίας, έμοιαζε να έχει επιτευχθεί. Όμως οι υποχρεωτικές ετήσιες εισφορές των κρατών-μελών στο ταμείο της συμμαχίας σύντομα ξανάρχισαν. Το ερώτημα δεν ήταν πια αν η συμμαχία είχε μετατραπεί σε αθηναϊκή αυτοκρατορία, αλλά τι είδους αυτοκρατορία ήταν αυτή.
Ober, J., Η άνοδος και η πτώση της κλασικής Ελλάδας, μτφρ. Μ. Λαλιώτης, Δώμα, Αθήνα 2020, σσ. 342-343.
\(^1\) Είχε αλλοιωθεί, είχε χάσει το πραγματικό του νόημα και σκοπό.
Απάντηση Θέματος:
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
3.α. Για την απάντηση στο πρώτο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική ανάγνωση της ιστορικής πηγής,να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:
- «[…]ήδη από τη δεκαετία του 450 π.Χ. είχε αρχίσει να γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η αντιπερσική συνομοσπονδία μετατρεπόταν σε αθηναϊκή αυτοκρατορία[…]»
- «Το 454 π.Χ …. στην Αθήνα.»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.)] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από το απόσπασμα:
- «[…]Επιβλήθηκε δυναμικά μεταβάλλοντας τη συμμαχία σε ηγεμονία … στην Ακρόπολη των Αθηνών (454 π.Χ.).[…]»
Μέσα από τη συνδυαστική προσέγγιση πηγής και ιστορικής αφήγησης αναμένεται να δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να παρουσιάζει τα γεγονότα που επιβεβαιώνουν τη σταδιακή μεταβολή του χαρακτήρα της Α’ Αθηναϊκής συμμαχίας και τη μεταστροφή της σε ηγεμονία.
3.β. Για την απάντηση στο δεύτερο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική ανάγνωση της ιστορικής πηγής, να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:
- «Μετά από αυτό, δεν μαθαίνουμε για κάποια άλλη συνέλευση της συμμαχίας, θεσμού που είχε οπωσδήποτε εκφυλιστεί σε απλή σφραγίδα επικύρωσης πολιτικών αποφάσεων που παίρνονταν στην Αθήνα.»
- «Ο δηλωμένος στόχος της συμμαχίας, η συγκράτηση της Περσίας, έμοιαζε να έχει επιτευχθεί. Όμως, οι υποχρεωτικές ετήσιες εισφορές των κρατών-μελών στο ταμείο της συμμαχίας σύντομα ξανάρχισαν.»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.)] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από το απόσπασμα:
- «[…]Τη συμμαχία οι Αθηναίοι τη χρησιμοποίησαν ως μέσο επικράτησης και κυριαρχίας… και ως μέσο επιβολής της κυριαρχίας τους στους ίδιους τους συμμάχους[…]»
- «[…]Η μεταβολή αυτή… ουσιαστικά εκδηλώθηκε με ένοπλες επεμβάσεις… διαθέσεις αποχώρησης από τη συμμαχία.[…]»
Μέσα από τη συνδυαστική προσέγγιση πηγής και ιστορικής αφήγησης αναμένεται να δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η Αθήνα, μετά το 454 π.Χ. (οπότε μεταφέρεται το συμμαχικό ταμείο από τη Δήλο στην Ακρόπολη των Αθηνών) αλλάζει συμπεριφορά και χρησιμοποιεί τη συμμαχία προς εξυπηρέτηση των δικών της συμφερόντων: αλλαγή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο των συνελεύσεων, όπου πλέον κυρίαρχο ρόλο έχει η Αθήνα, εξακολούθηση της «υποχρεωτικής» καταβολής φόρου από την πλευρά των συμμάχων, ενώ πλέον έχει πάψει να υφίσταται ο αντικειμενικός λόγος της εισφοράς (συγκρότηση και συντήρηση συμμαχικού στόχου για την απόκρουση των Περσών: αρχικός στόχος της συμμαχίας).
Θετικά μπορεί να εκτιμηθεί ο εντοπισμός και κριτικός σχολιασμός, εκ μέρους των μαθητών/-τριών, της αντίθεσης που προκύπτει ανάμεσα στον αρχικό (δηλωμένο) στόχο της συμμαχίας και στην αλλαγή της συμπεριφοράς των Αθηναίων απέναντι στους συμμάχους τους, γεγονός που επιβεβαιώνει όχι απλώς τη μεταστροφή της συμμαχίας σε ηγεμονία («αυτοκρατορία») αλλά υποδεικνύει και τον «τυραννικό» χαρακτήρα που αυτή πλέον λαμβάνει.
Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida).